Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς
Όταν έλθει μια αναπάντεχη συμφορά σε εμάς, που είμαστε αθώοι, δεν πρέπει αμέσως να αρχίσουμε να θρηνούμε, αλλά να προσπαθήσουμε να δούμε την παρουσία της πρόνοιας του Θεού στη δύσκολη αυτή περίσταση. Μέσα από αυτή τη δυσκολία, ο Θεός προετοιμάζει κάτι νέο και επωφελές για εμάς.
Συνέβη κάποτε να φθάσουν αναπάντεχες ειδήσεις στα αυτιά του μακαρίου Θεοφάνους, ηγουμένου της μονής Δοχειαρίου (Αγίου Όρους) ότι οι Τούρκοι είχαν συλλάβει τον γιο της αδελφής του, τον είχαν εξαναγκάσει να ασπαστεί το Ισλάμ και τον είχαν οδηγήσει στην Κωνσταντινούπολη. Παρευθύς ο Θεοφάνης μετέβη εκεί και κατάφερε, με τη βοήθεια του Θεού, να εντοπίσει τον ανεψιό του. Με άκρα μυστικότητα τον μετέφερε έξω από την Κωνσταντινούπολη και τον έφερε στο μοναστήρι του, στον Άθωνα. Εκεί αναδέχθηκε τον ανιψιό του πάλι στους κόλπους της Εκκλησίας και της πίστεως και κατόπιν τον κούρεψε μοναχό. Εντούτοις η αδελφότητα άρχισε να γογγύζει κατά του ηγουμένου και του ανιψιού του, από φόβο μήπως οι Τούρκοι τους έβρισκαν και κατέστρεφαν το μοναστήρι. Ο άγιος Θεοφάνης, μη γνωρίζοντας τι να κάνει, πήρε πάλι τον ανιψιό του και έφυγε όχι απλώς από τη Δοχειαρίου, αλλά και από το Άγιο Όρος.
Κατέφυγαν στη Βέροια. Οι κατοπινές δραστηριότητες του Θεοφάνη στη Βέροια και αργότερα στη Νάουσα απέδειξαν πόσο πολύ ευεργετική ήταν εκείνη η αντιξοότητα για την Εκκλησία. Αυτό που δεν μπορούσε ποτέ ο Θεοφάνης να κατορθώσει στο Άγιον Όρος, το πέτυχε στις άλλες εκείνες περιοχές όπου είχε καταφύγει, εξαιτίας ακριβώς της δύσκολης περιστάσεως: ίδρυσε δύο νέα μοναστήρια, στα οποία μετά από καιρό πολλοί μοναχοί σώθηκαν και όπου αναρίθμητοι άνθρωποι βρήκαν την ανάπαυση. Επιπλέον, τα ιερά λείψανά του έγιναν πηγή ιάσεων, προς ενίσχυση της πίστεως ανάμεσα σε πλήθος απίστων και ολιγοπίστων.
Έτσι η καθοδηγεί ο Θεός με σοφία τη μοίρα των ανθρώπων, δια των απροβλέπτων δυσκολιών οι οποίες, προς στιγμήν, μπορεί να φαίνονται σαν να είναι το τέλος του κόσμου!