Με ιδιαίτερη λαμπρότητα τιμά η Ορθόδοξη Εκκλησία τη μνήμη του Αποστόλου Ανδρέου του Πρωτοκλήτου. Εκτιμά το γεγονός πως, ως ο πρώτος που κλήθηκε στο αποστολικό αξίωμα, είχε να ριψοκινδυνέψει πολλά με το να αποδεχτεί την πρόσκληση του Χριστού. Ιδιαίτερα τον τιμά ο Ελληνισμός γιατί σε ελληνικά μέρη κήρυξε: στη Μ. Ασία, στον Πόντο, στο Βυζάντιο, και σε ελληνικό μέρος μαρτύρησε, στην Πάτρα της Αχαΐας. Κι ακόμα οι Έλληνες τον τιμούμε ιδιαίτερα, περισσότερο από τους άλλους αποστόλους, γιατί έχει και ελληνικό όνομα. Είναι επώνυμος της ανδρείας, λέξης ελληνικότατης. Τον τιμούμε ξεχωριστά και στην Κύπρο γιατί το μοναστήρι του, στην κατεχόμενη Καρπασία, ταυτίστηκε με τον αγώνα μας για απελευθέρωση και επιστροφή στα κατεχόμενα εδάφη μας.
Παρόλο που τα Ευαγγέλια δεν αναφέρονται στις λεπτομέρειες της
ζωής των αποστόλων, εν τούτοις κάποια γεγονότα κατά την εξιστόρηση της ζωής και της δράσης του Χριστού, δείχνουν καθαρά το χαρακτήρα τους.
Έτσι μαθαίνουμε ότι:
α) Ο Απόστολος Ανδρέας, έστω και αν ήταν ένας φτωχός, ολιγογράμματος ψαράς, που καθημερινά εργαζόταν για τον επιούσιο, είχε και πνευματικά ενδιαφέροντα. Όπως μας πληροφορεί ο ευαγγελιστής Ιωάννης, λίγους μήνες πριν την έναρξη του δημόσιου έργου του Χριστού, ο Ιωάννης ο Πρόδρομος πήρε εντολή από τον Θεό και ξεκίνησε το έργο του, προετοιμάζοντας τον δρόμο του Χριστού, κοντά στον Ιορδάνη ποταμό. Γύρω από τον Πρόδρομο μαζεύτηκαν και μερικοί ευσεβείς Ισραηλίτες που μελετούσαν τις Γραφές και περίμεναν τον Μεσσία. Ανάμεσα σ’αυτούς ήταν και ο Ανδρέας. Σ’ αυτό το περιβάλλον έγινε και η πρώτη συνάντηση του Ανδρέα με τον Χριστό, πριν τον καλέσει στο αποστολικό αξίωμα. Διδάσκει με τον τρόπο του αυτόν ο Ανδρέας ότι όποιο και να’ναι το επάγγελμά μας, όσο και αν για την επιβίωσή μας σπαταλούμε αρκετό χρόνο της ζωής μας, θα πρέπει να μη γινόμαστε είλωτες της ζωής. Θα πρέπει να διαθέτουμε και κάποιο χρόνο για την πνευματική καλλιέργειά μας.
β) Μαθαίνουμε ακόμα ότι ο Απόστολος Ανδρέας ήταν άνθρωπος γεμάτος αγάπη προς τον πλησίον του. Πριν ακόμα ο Χριστός τού το ζητήσει, σπεύδει να μοιραστεί τα πνευματικά αγαθά της γνωριμίας Του μαζί του, με τον αδελφό του, τον Πέτρο. Κοντά στον Ιωάννη τον Πρόδρομο διδάκτηκε πως «ο έχων δύο χιτώνας» πρέπει να δίδει και σ’εκείνον που δεν έχει. Και κατάλαβε σωστά την υπόδειξη. Αν αυτό ισχύει για τα υλικά αγαθά, πολύ περισσότερο ισχύει για τα πνευματικά που είναι ανώτερα από τα υλικά. Όταν ο Ανδρέας συνάντησε τον Χριστό αντελήφθη ότι βρήκε θησαυρόν ανεκτίμητο που δεν μπορούσε να τον κρατήσει μόνο για τον εαυτό του. Έρχεται, λοιπόν, αυτόβουλα προς τον αδελφό του, τον Πέτρο, και τον προσκαλεί και εκείνο κοντά στον Χριστό. «Ευρήκαμεν τον Μεσσίαν», του λέει. Δίδαγμα και πάλιν σ’εμάς. Θα πρέπει να φέρουμε κοντά στον Χριστό και στην Εκκλησία τους γύρω μας, τους συγγενείς και γενικά τους συνανθρώπους μας.
γ) Πληροφορούμαστε πάλι από τα Ευαγγέλια ότι ο Απ. Ανδρέας ήταν άνθρωπος βαθύτατης πίστης. Αυτή του η πίστη φάνηκε ιδιαίτερα στην έρημο, στο θαύμα του χορτασμού των πεντακισχιλίων. Όταν ο Χριστός ζήτησε από τους μαθητές του να δώσουν τροφή στα πλήθη εκείνα που παρακολούθησαν το κήρυγμά του (πέντε χιλιάδες άνδρες και πολύ περισσότερα γυναικόπαιδα), οι Απόστολοι θορυβήθηκαν. Πού θα βρίσκονταν τόσες τροφές; Μέσα σ’εκείνη την απόγνωση, ήταν ο Απόστολος Ανδρέας, όπως μάς περιγράφει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, που οδήγησε στον Χριστό ένα «παιδάριο», ένα μικροπωλητή που είχε λίγα ψωμιά και ελάχιστα ψάρια. Άνθρωπος πίστεως ο Ανδρέας, ήξερε πως ο Χριστός μπορούσε να τα ευλογήσει και να χορτάσει τα πλήθη, όπως και έγινε. Διδασκόμαστε, πάλιν, πως στις δυσκολίες θα πρέπει με πίστη να «επιρρίπτουμε επί Κύριον την μέριμναν ημών».
δ) Τα Ευαγγέλια, τέλος, μάς παρουσιάζουν τον Απ. Ανδρέα ως άνθρωπο με ευρείς ορίζοντες. Παρόλο που ήταν Εβραίος, κατάλαβε, πολύ πριν την Πεντηκοστή και την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος, ότι η σωτηρία που έφερε στη γη ο Χριστός απευθυνόταν προς όλους τους ανθρώπους και όχι μόνο στους ομοεθνείς του. Έτσι όταν κάποιοι Έλληνες ζήτησαν από τον Απόστολο Φίλιππο να τους οδηγήσει στον Χριστό, εκείνος δίσταζε. Ήλθε στον Ανδρέα και μαζί τούς έφεραν στον Χριστό. Ίσως αυτή η προσαγωγή των Ελλήνων από τον Ανδρέα στον Χριστό να προμήνυε και την κατοπινή δράση του Αποστόλου στον Ελληνικό κόσμο.
Μετά την Ανάστασή του Χριστού και την Πεντηκοστή, ο Απόστολος Ανδρέας κήρυξε στην Μ. Ασία, στη Νίκαια, στον Πόντο, στα μέρη της Γεωργίας και στο Βυζάντιο, στο μέρος όπου αργότερα κτίστηκε η Κωνσταντινούπολη. Έτσι, θεωρείται ο ιδρυτής της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως. Κήρυξε, ακολούθως, στην Αχαΐα και μαρτύρησε πάνω σε χιαστό σταυρό στην Πάτρα, όπου φυλλάσεται μέχρι σήμερα η αγία Κάρα του.
Η παράδοση φέρει τον Απ. Ανδρέα να έχει επισκεφθεί, έστω και για λίγο, λόγω θαλασσοταραχής και την Κύπρο, το ανατολικότερο άκρο της, εκεί που βρίσκεται σήμερα το σκλαβωμένο μοναστήρι του.
Τιμώντας τη μνήμη του, την τελευταία ημέρα του Νοεμβρίου, ας τον παρακαλέσουμε, με την παρρησία που έχει προς τον Θεό, να μεσιτεύσει για την γρήγορη απελευθέρωση της νήσου μας, ώστε ελεύθεροι, χωρίς ταπεινωτικές αναφορές προς τον κατακτητή, να μεταβαίνουμε στο μοναστήρι του, να τον τιμούμε με κάθε μεγαλοπρέπεια και να λατρεύουμε τον Θεό μας.
