π. Ανδρέα Αγαθοκλέους
Τριώδιο ονομάζεται η χρονική περίοδος που αρχίζει την Κυριακή Τελώνου και Φαρισαίου και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο το βράδυ, πριν πει ο ιερέας το «Δεύτε λάβετε Φως». Οι εκκλησιαστικές ακολουθίες της περιόδου αυτής περιέχονται στο βιβλίο που λέγεται Τριώδιο.
Σκοπός του Τριωδίου είναι να μας προετοιμάσει για το Πάσχα.
Πάσχα είναι εβραϊκή λέξη και σημαίνει πέρασμα, διάβαση. Οι Εβραίοι γιόρταζαν τη διάβασή τους από τη σκλαβιά στην ελευθερία μέσω της Ερυθράς θάλασσας. Οι χριστιανοί γιορτάζουμε το πέρασμά μας από το θάνατο στη ζωή, που πραγματοποιήθηκε με το θάνατο και την Ανάσταση του Χριστού.
Ο θάνατος είναι σωματικός – βιολογικός - και πνευματικός. Στον πρώτο χωρίζεται η ψυχή από το σώμα, στο δεύτερο ο άνθρωπος χωρίζεται από το Θεό που είναι η πραγματική Ζωή.
Η αμαρτία έφερε στο ανθρώπινο γένος το χωρισμό από το Θεό, με αποτέλεσμα να επέλθει κι ο χωρισμός της ίδιάς μας της ύπαρξης, δηλαδή του σώματος και της ψυχής – ο σωματικός θάνατος.
Ο Χριστός νίκησε κάθε μορφή θανάτου και χάρισε σε όλους τη δυνατότητα να νικήσουν και αυτοί το θάνατο.
Η τελική κατάργηση του σωματικού θανάτου θα γίνει με την ανάσταση των νεκρών στη Δευτέρα Παρουσία. Προάγγελος αυτής της νίκης είναι τα λείψανα των αγίων, που θαυματουργούν και ευωδιάζουν.
Ο πνευματικός θάνατος νικιέται με τη νίκη κατά της αμαρτίας. Έτσι ο άνθρωπος μεταβαίνει από το θάνατο (χωρισμό από το Θεό) στη ζωή (ένωση με το Θεό). Αυτό πραγματοποιείται με τη μετάνοια που σημαίνει αλλαγή νου, αλλαγή νοοτροπίας, αλλαγή τρόπου ζωής. Με τη μετάνοια μεταβαίνουμε από το θάνατο στη ζωή και κάνουμε πραγματικό Πάσχα – πέρασμα, όπως ο Χριστός έκανε Πάσχα – πέρασμα από το θάνατο στη ζωή.
Γι’ αυτό, θέλοντας η Εκκλησία να μας βοηθήσει να γιορτάσουμε αληθινό Πάσχα, μας προτείνει την περίοδο του Τριωδίου. Βασικό στοιχείο της περιόδου αυτής είναι η μετάνοια.
Η περίοδος του τριωδίου διαιρείται σε τρία μέρη με τις εξής Κυριακές:
Α) Πριν τη Μεγάλη Σαρακοστή, με τέσσερις Κυριακές:
- Τελώνου και Φαρισαίου
- Ασώτου
- Απόκρεω
- Τυρινής
Οι δύο πρώτες Κυριακές παίρνουν την ονομασία τους από το σχετικό Ευαγγέλιο, ενώ οι άλλες δύο από το θέμα της νηστείας. Η Κυριακή της Απόκρεω από την αποχή από το κρέας όλη την εβδομάδα που την ακολουθεί, σαν προετοιμασία για τη γενική νηστεία, που αρχίζει μετά την Κυριακή της Τυρινής και τελειώνει το Πάσχα.
Β) Μεγάλη Σαρακοστή, με έξι Κυριακές:
- Της Ορθοδοξίας
- Του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά
- Της Σταυροπροσκυνήσεως
- Του οσίου Ιωάννου της Κλίμακος
- Της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας
- Κυριακή των Βαΐων
Γ) Μεγάλη Εβδομάδα. Κάθε μέρα της εβδομάδας αυτής θυμόμαστε τα εξής:
Μ. Δευτέρα: Ιωσήφ του Παγκάλου.
Μ. Τρίτη: Των δέκα παρθένων.
Μ. Τετάρτη: Της πόρνης γυναίκας που άλειψε τον Κύριο με μύρο.
Μ. Πέμπτη:
α) Νίψη των ποδιών των Αποστόλων από τον Κύριο.
β) Ο Μυστικός Δείπνος.
γ) Η Αρχιερατική προσευχή του Ιησού.
δ) Η προδοσία του Ιούδα.
Μ. Παρασκευή: Τα άγια Πάθη του Κυρίου.
Μ. Σάββατο: Η εις Άδου κάθοδος του Χριστού.
Τη Μ. Εβδομάδα οι ακολουθίες γίνονται ως εξής: Ο Εσπερινός (που κανονικά τελείται το απόγευμα) γίνεται το πρωί και ο Όρθρος (που κανονικά τελείται το πρωί) γίνεται το απόγευμα της προηγούμενης μέρας. Έτσι, η ακολουθία του Όρθρου της Μ. Δευτέρας θα γίνει από την Κυριακή το βράδυ και ο Εσπερινός της Μ. Δευτέρας θα γίνει τη Μ. Δευτέρα το πρωί κ.ο.κ.
Από το βράδυ του Μ. Σαββάτου, δηλ. στον «Καλό Λόγο», το Πάσχα, αρχίζει μια άλλη περίοδος που ονομάζεται Πεντηκοστάριο.
Το Τριώδιο είναι πριν το Πάσχα και το Πεντηκοστάριο μετά το Πάσχα μέχρι την Κυριακή των Αγίων Πάντων.
