Επιμέλεια Στέλιου Κούκου
Συμπληρώνονται σήμερα [χθες], 6 Αυγούστου 2022, 48 χρόνια από την κατάληψη των κωμοπόλεων Λαπήθου και Καραβά από τον τουρκικό στρατό εισβολής. Η κατάληψη των δύο μεγάλων κωμοπόλεων της επαρχίας Κερύνειας έγινε στη διάρκεια της «εκεχειρίας» που υποτίθεται επέβαλε και επόπτευε ο ΟΗΕ από τις 22 Ιουλίου 1974. Και κατόπιν απέλπιδος μάχης, με δεκάδες πεσόντες και αγνοούμενους μονάδων της Εθνικής Φρουράς και της ΕΛΔΥΚ.
Την κατάληψη των δύο κωμοπόλεων ακολούθησαν συλλήψεις, όργιο λεηλασιών και καταστροφών και δεκάδες εκτελέσεις, στρατιωτών και αμάχων. Ένας από τους πρώτους δολοφονηθέντες στους δρόμους της Λαπήθου από τον τουρκικό στρατό εισβολής ήταν ο ογδονταδυάχρονος Αρέστης Ππακτάουρος (Αγγειοπλάστης), που κατοικούσε στην ενορία του Αγίου Μηνά της Λαπήθου, κοντά στο Γυμνάσιο Λαπήθου.
Τον Νοέμβριο του 2020 ο Οδυσσέας Χρίστου, ένας συμπατριώτης μας που έχει αφιερωθεί τα τελευταία χρόνια στην τεκμηρίωση των εγκλημάτων πολέμου του 1974, μέσα από μια υποδειγματική και συστηματική μελέτη τεράστιου όγκου φωτογραφικών πηγών που εντοπίζει μέσω διαδικτύου, έφερε στο φως από τουρκική ιστοσελίδα δυο φωτογραφίες από τη Λάπηθο των πρώτων ωρών ύστερα από την είσοδο των τουρκικών στρατευμάτων.
Είναι 7 Αυγούστου 1974 και πέντε γέροντες, τρεις γυναίκες και δύο άνδρες, έχουν υποχρεωθεί να βαδίζουν κάτω από τον Αυγουστιάτικο ήλιο για εκατοντάδες μέτρα, από τα σπίτια τους μέχρι την παραλία της Λαπήθου και αντίστροφα. Οι Τούρκοι στρατιώτες τους χρησιμοποίησαν ως ανθρώπινη ασπίδα για εντοπισμό πιθανών ναρκοπεδίων από την Εθνική Φρουρά στους δρόμους της Λαπήθου. Στις φωτογραφίες που αναδημοσίευσε και σχολίασε ο Οδυσσέας Χρίστου (έγινε και σχετικό ρεπορτάζ από τον Βάσο Βασιλείου, στον «Φιλελεύθερο» εκείνων των ημερών) διακρίνεται πίσω αριστερά ο λεβεντόγερος Ππακτάουρος. Είναι ο υψηλότερος γέροντας με το πλουσιότερο μουστάκι.
Όπως μπορούν να αναγνωρίσουν εύκολα οι κάτοικοι του Καραβά και της Λαπήθου, ακόμη και οι μικροί γυμνασιόπαιδες εκείνων των χρόνων, όπως ο γράφων, οι φωτογραφίες έχουν τραβηχθεί στο γεφύρι του «Βαθυρκάκα», δίπλα από το Ελληνικό Γυμνάσιο Λαπήθου, που χωρίζει τη Λάπηθο από τον Καραβά.
Μερικές εκατοντάδες μέτρα από το παραπάνω τοπίο, ίσως μερικά λεπτά ύστερα από τη συγκεκριμένη φωτογράφιση ο Αρέστης Ππακτάουρος κουράστηκε και κάθισε να ξεκουραστεί. Ένας Τούρκος στρατιώτης τον κτυπούσε για να σηκωθεί. Σύμφωνα με μια μαρτυρία, ο Λαπηθιώτης ηλικιωμένος αντέτεινε: «Παίξε με, ρε πεζεβέγκη [αχρείε], να τελειώνουμε». Κάτι που ο ένστολος εισβολέας έπραξε ακαριαία…
Ο Αρέστης Ππακτάουρος εκτελέστηκε εν ψυχρώ, πίσω από το Γυμνάσιο Λαπήθου, πολύ κοντά στο σπίτι του από τον τουρκικό στρατό εισβολής στις 7 Αυγούστου 1974. Παρούσα στην εκτέλεση και η σύζυγός του, Κατερίνα. (Διακρίνεται στη φωτογραφία 2, πρώτη αριστερά, μπροστά από τον σύζυγό της).
Το σώμα του τάφηκε πρόχειρα από άλλους Λαπηθιώτες εγκλωβισμένους. Ένας άλλος Λαπηθιώτης εγκλωβισμένος, ο Ν.Α., σε μαρτυρία του (9-10-1975) αναφέρει ότι μερικές μέρες αργότερα «έριξεν χώμα για να ταφεί καλύτερα, επειδή φαινόντουσαν τα πόδια του»… Και συνεχίζει: «Ακούσαμεν ότι εφονεύθη υπό Τούρκων διότι ως σωματώδης δεν ήτο εύκολον να περπατήση…» Οι δύο φωτογραφίες αποτελούν τεκμήρια της ανάμειξης του τουρκικού στρατού το 1974 σε εγκλήματα πολέμου στην Κύπρο.
Ο Πέτρος Παπαπολυβίου είναι Ιστορικός, αν. καθηγητής Πανεπιστημίου Κύπρου,
