Μητροπολίτη Ναυπάκτου Ἱεροθέου
Ἡ λέξη φιλαυτία στήν σύγχρονη γλώσσα ἑρμηνεύεται ὡς «ἡ ὑπερβολική ἀγάπη κάποιου γιά τόν ἑαυτό του», «ἡ ἐγωπάθεια», σέ ἀντίθεση μέ τήν φιλαλληλία, τήν ἀγάπη πρός τούς ἄλλους. Ὅμως, στήν πατερική παράδοση ἡ φιλαυτία δέν θεωρεῖται ὡς ἀγάπη πρός τόν ἑαυτό μας, ἀλλά ὡς ἡ ὑπερβολική ἀγάπη γιά τό σῶμα μας μέ τήν ἱκανοποίηση ὅλων τῶν ἀπαιτήσεων καί ἡδονῶν του.
Κατά τόν ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή, ἡ φιλαυτία ὡς ἄλογη-παράλογη φιλία τοῦ σώματος εἶναι ἡ ρίζα ὅλων τῶν παθῶν, πού σημαίνει ὅτι ὅλων τῶν παθῶν προηγεῖται ἡ φιλαυτία καί ἀκολουθεῖ τό «ἔσχατον», πού εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια. Ἡ φιλαυτία εἶναι «ἡ μητέρα τῶν παθῶν», ἡ ρίζα ἀπό τήν ὁποία προέρχονται ὅλα τά πάθη, ἀπό τήν ὁποία φιλαυτία προέρχονται οἱ τρεῖς γενικότατοι «ἐμπαθεῖς λογισμοί» πού εἶναι τῆς γαστριμαργίας, τῆς φιλοδοξίας καί τῆς κενοδοξίας, καί ἀπό ἐκεῖ γεννιέται ὅλος «ὁ τῶν κακῶν κατάλογος». Ἔτσι, «ὁ ἔχων τήν φιλαυτίαν δῆλον ὅτι ἔχει πάντα τά πάθη».
Ἡ παράλογη ἀγάπη πρός τό σῶμα ἐκφράζεται μέ τήν ἰκανοποίηση ὅλων τῶν ἀπαιτήσεων, τῶν ἡδονῶν καί τῶν ἀναγκῶν του, ἀνεξάρτητα ἀπό τήν ὅλη συγκρότηση τοῦ ἀνθρώπου, τήν λογική του ἡγεμονία καί τήν ἠθική μέ τήν γενική καί εἰδική ἔννοια τοῦ ὅρου. Μέ τό πάθος τῆς φιλαυτίας ὁ ἄνθρωπος θέλει ἀφ’ ἑνός μέν νά ἱκανοποιεῖ ὅλες τίς σωματικές ἡδονές καί τίς γενετήσιες ὁρμές χωρίς ὅρια, ἀφ’ ἑτέρου δέ νά ξεκουράζει ἄμετρα τό σῶμα, ὥστε νά μή ὑποβάλλεται σέ θυσίες.
Ὅλη ἡ ἄμετρη «σεξουαλικότητα» καί ἡ συνεχής ἱκανοποίησή της, πού εἶναι τό μοντέλο τοῦ συγχρόνου ἀνθρώπου καί τῆς σύγχρονης κοινωνίας, ὑπάγεται στό πάθος τῆς φιλαυτίας. Ὅμως, ἡ ἀσκητική τῆς Ἐκκλησίας ἀποβλέπει στήν ἀντιμετώπιση τῆς φιλαυτίας μέ τήν κατά Χριστόν ἄσκηση καί τήν ἰσορροπία μεταξύ ψυχῆς καί σώματος σέ σχέση μέ τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ. Γι’ αὐτό, ὅπως γράφει ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, «μή ἔσο φίλαυτος καί ἔσῃ φιλόθεος». Καί ὅποιος εἶναι φιλόθεος εἶναι καί φιλάνθρωπος, διαφορετικά ὁ φίλαυτος εἶναι καί μισόθεος καί μισάνθρωπος. Θεωρῶ ὅτι τό βασικό πάθος τῆς ἐποχῆς μας εἶναι τό πάθος τῆς φιλαυτίας, ὅπως ὁρίζεται ἀπό τούς Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας.
