Σταύρου Φωτίου
Ἡ ὀρθόδοξη θεολογία εἶναι λόγος καί πράξη γιά τήν ἁρμονική κοινωνία
τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό καί, κάτ’ ἐπέκταση, μέ τόν ἑαυτό του, τον συνάνθρωπό του καί τή φύση. Θεογνωσία καί αὐτογνωσία, κοινωνικότητα καί φυσική θεωρία συνιστοῦν τήν ὑπαρξιακή της στοχοθεσία. Ἔργο τῆς θεολογίας εἶναι νά νοηματοδοτεῖ τά μείζονα θέματα τῆς ὕπαρξης, νά ἀπαντᾶ σέ συγκεκριμένα προβλήματα συγκεκριμένων ἀνθρώπων, ἐδῶ καί τώρα, σ’ αὐτόν τόν τόπο, σ’ αὐτή τή ζωή.
Ζητούμενο μία παγκόσμια ἀδελφική κοινωνία, τῆς ὁποίας πρώτιστες ἀνάγκες εἶναι ἡ ψυχική μέθεξη καί ἡ πνευματική πληρότης, ἡ αὐθυπέρβαση καί ἡ αὐτοπροσφορά. Ζητούμενο μία κοινωνία στήν ὁποία οἱ ἄνθρωποι νιώθουν νεκροί ὅταν δέν πεθαίνουν γιά τούς ἄλλους, ὅπου οἱ βαθεῖς ὑπαρξιακοί τους δεσμοί φανερώνουν τή μετάβαση ἀπό τή φιλαυτία στη φιλαλληλία, τό πέρασμα ἀπό τό ἐγωκεντρικό ἄτομο στό ὑπεύθυνο πρόσωπο.
Κατά συνέπεια ἡ θεολογία εἶναι βάσανος πού ἄγει στήν ἐλευθερία. Τοῦτο σημαίνει ὅτι ἡ θεολογία μορφώνει πρόσωπα, ἀνθρώπους πού χαρίζονται στούς ἄλλους. Ἔτσι μορφωμένος εἶναι ὁ κηπουρός πού κοσμεῖ το χῶρο, ὁ πολιτικός πού ἑνώνει τούς πολίτες, ὁ γιατρός πού πονεῖ τόν ἀσθενῆ.
Λέγεται συχνά ὅτι ἡ θεολογία εἶναι λειτούργημα. Ἡ θεολογία εἶναι ὄντως λειτούργημα ὅταν κάνει τά πάντα λειτουργήματα, ὅταν δηλαδή μεταμορφώνει τήν οἰκονομία σέ φιλανθρωπία, τήν ἐργασία σέ δημιουργία, τήν πολιτική σέ διακονία, τόν ἔρωτα σέ μέθεξη ψυχῶν καί σωμάτων.
Ἐντέλει, ἡ θεολογία εἶναι γιγαντομαχία γιά τό νόημα τῆς ζωῆς: τί εἶναι ὁ Θεός, ὁ ἄνθρωπος, ὁ κόσμος· τί εἶναι ἡ ζωή, ὁ ἔρωτας, ὁ θάνατος. Συνεπῶς, ἴδιον τῆς θεολογίας εἶναι νά ἐνσπείρει ἐσωτερικές συγκρούσεις, να ὑποκινήσει ἐξωτερικές μεταβολές. Νά ἀφυπνίσει τόν ἄνθρωπο ἀπό την ὑπαρξιακή ἀπάθεια, τήν πολιτισμική ὕπνωση, καί νά τόν ἐγείρει σέ ποιητή, στοχαστή καί προφήτη, πού ἀγωνίζεται γιά τή νίκη τῆς ζωῆς πάνω σέ κάθε μορφή θανάτου – βιολογικοῦ, κοινωνικοῦ, πνευματικοῦ.
Τή θεολογία αὐτή ὑπηρέτησε πολυμερῶς καί πολυτρόπως, ὁ Ἀρχιμανδρίτης τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου Παῦλος, κατά κόσμο Βενέδικτος Ἐγγλεζάκης. Ὁ π. Παῦλος ἐνδιέτριψε στή Βίβλο, τήν ἱστορία, τήν ἁγιολογία, τήν κυπριολογία˙ ἔστησε γέφυρες μέ τή φιλοσοφία, τή φυσική, την παιδαγωγική, τή λογοτεχνία. Σέ ὅλα, μέ λαμπρά ἀποτελέσματα καί με ὑποδειγματική ἑλληνίδα φωνή, ὥστε ἀπό τότε ἡ θέση του στήν ὀρθόδοξη θεολογία νά εἶναι ἄκρως ὑψηλή, φωτεινό παράδειγμα ὑπαρξιακῆς ἑρμηνείας καί ἐπιστημονικῆς ἐγκράτειας. Ὁ Θεός τῆς ζωῆς ἄς τόν ἀναπαύει στίς σκηνές τῶν δικαίων.
