Ἀρχιμ. Παύλου Ἐγγλεζάκη
Σάν πρόσωπα μποροῦμε, ἄν τό θελήσουμε, νά ποῦμε ἀληθινά Ἐγώ καί Ἐσύ, γεννιόμαστε στή ζωή ὄχι μέσα ἀπό μία βιολογική διεργασία, ἀλλά ἀπό ἄλλα πρόσωπα, τούς γονεῖς μας, τά παιδιά μας, τούς φίλους μας. Δέν εἴμαστε, θέλοντας καί μή, μέλη μίας κοινωνίας, ἀλλά εἴμαστε ἐλεύθεροι νά ἱδρύσουμε κοινότητες καί ὁμάδες ὅπου οἱ ἄνθρωποι, λογικά ὄντα, ἑνώνονται μέ τούς δεσμούς μίας ἀγάπης κάτι ἄλλου ἔξω ἀπό αὐτούς, τοῦ Θεοῦ, τῆς τέχνης, μίας ἰδέας, ὁτιδήποτε. Σάν πρόσωπα δέν ἐπιδεικνύουμε συμπεριφορά, ἀλλά ἐνεργοῦμε διαλέγοντας ἐλεύθερα νά πράξουμε αὐτό ἀντί ἐκεῖνο, παίρνοντας τήν εὐθύνη γιά τά ἀποτελέσματα τῶν πράξεών μας, ὅποια κι ἄν εἶναι. Σάν πρόσωπα, δέν μποροῦμε νά μετρηθοῦμε, νά συγκριθοῦμε, νά ἀντικατασταθοῦμε.
Πέρα ἀπό τό μέρος τῆς κοινῆς φύσης ἤ σχέση ἐντός της ἤ μέλος μίας κοινωνίας, τό πρόσωπο εἶναι, πρῶτα καί στό τέλος, τό μυστήριο τῆς μοναδικότητας, τοῦ ἀνέκπτωτου χαρακτήρα, τῆς ἀνεπανάληπτης, ἀναντικατάστατης καί ἀνεκτίμητης σφραγίδας τοῦ κάθε ξεχωριστοῦ ἀνθρώπου, καί τῆς ἱκανότητάς του νά ἔλθει σέ σχέση καί κοινωνία ἀγάπης μέ ἄλλα πρόσωπα- τούς συνανθρώπους του, τά ἄλλα πνευματικά κτίσματα, τά αἰώνια καί ἀπόλυτα θεῖα Πρόσωπα.
Καμιά ὑλική ἀνάγκη καί κανένας συλλογικός μηχανισμός ἤ ἀφηρημένη ἰδέα δέν μποροῦν ν’ ἀπαιτήσουν προτεραιότητα ἔναντι ἔστω καί ἑνός ἁπλοῦ προσώπου, μίας καί μόνης ἀνθρώπινης μορφῆς. Ἀμείωτο ἔναντι ὁτιδήποτε, ὁποιωνδήποτε καί ὁποιουδήποτε, τό ἀνθρώπινο πρόσωπο δέν εἶναι ἀναγώγιμο οὔτε στή φύση οὔτε στήν ἱστορία, οὔτε στήν κοινωνία οὔτε στόν πολιτισμό, οὔτε στό ἔθνος οὔτε στήν τάξη, οὔτε στήν κληρονομικότητα, οὔτε στό περιβάλλον, οὔτε στόν χαρακτήρα του οὔτε στή δημόσια συμπεριφορά του, οὔτε στίς ψυχικές του δυνάμεις οὔτε καί στίς διανοητικές του ἱκανότητες.
Τό μυστήριο τοῦ προσώπου μόνο ἡ ἀγάπη μπορεῖ νά τό συλλάβει, γιατί «ὁ ἄνθρωπος ἀγάπη ἐστίν», ἀφοῦ «ὁ Θεός ἀγάπη ἐστίν» (Α΄ Ἰωάν. 4,8). Ἡ μητέρα τό ξέρει πώς τό παιδί της δέν εἶναι ἁπλῶς ἕνα ἄτομο, μέρος ἑνός συνόλου, ἀλλά ἕνα μοναδικό καί ἀναντικατάστατο πρόσωπο. Ὁ ἄνδρας τό αἰσθάνεται ὅτι ἡ γυναίκα πού ἀγαπᾶ δέν εἶναι μόνο ἕνα ἄτομο, ἀλλά ἕνα ἀνεπανάληπτο πρόσωπο. Ὁ φίλος γνωρίζει ὅτι ὁ φίλος του εἶναι ἀνεκτίμητο πρόσωπο. Γιά τόν ἀληθινό δάσκαλο ὁ κάθε μαθητής εἶναι «ὁ μαθητής ὅν ἠγάπα ὁ Ἰησοῦς». Γιά τήν ἀγάπη δέ χρειάζονται ἀποδείξεις, ἡ ἀγάπη εἶναι τό μόνο αὐταπόδεικτο.
