π. Ανδρέα Αγαθοκλέους
Είναι κάποιοι που ισχυρίζονται, και όντως έτσι είναι, ότι έχουν καλές προθέσεις, όταν ενεργούν σκληρά απέναντι σε συνανθρώπους τους που, κατά την κρίση τους, ενεργούν λανθασμένα. Κι ακόμα, μπορεί να χρησιμοποιήσουν μέσα που υποτιμούν ή εκθέτουν το πρόσωπο και, βέβαια, δεν έχουν καμιά ενοχή γι’ αυτό, στηριζόμενοι στις «καλές προθέσεις» τους.
Αν δούμε την ιστορία, θα διαπιστώσουμε αρκετές περιπτώσεις που ηγέτες με «καλές προθέσεις» σκότωσαν χιλιάδες ανυπεράσπιστους. Ή, επιστήμονες με «καλές προθέσεις» χρησιμοποίησαν ανθρώπους ως πειραματόζωα, παρά τη θέλησή τους, για το «καλό της ανθρωπότητας». Αλλά και στην Εκκλησιαστική ιστορία υπάρχει το φαινόμενο κληρικοί ή λαϊκοί να προξένησαν πολύ κακό στην Εκκλησία έχοντας «καλές προθέσεις».
Το ζητούμενο, λοιπόν, δεν είναι να επιτευχθεί ένας καλός στόχος, αλλά πώς θα επιτευχθεί. Αυτό το «πώς», για να έχει άγιο αποτέλεσμα, χρειάζεται να είναι άγιο. Να προέρχεται από καρδιά που καθαρίστηκε από τα ποικίλα πάθη, τη φιλαυτία και τις δαιμονικές καταστάσεις, ώστε να γίνει κατοικητήριο του αγίου Πνεύματος κι έτσι να ενεργεί με βάση Αυτό.
Η καρδιά που καθαρίστηκε με πόνο και δάκρυ, ώστε να ελκύσει, με την ταπείνωση, τη Χάρη του Θεού, γίνεται «ελεήμων καρδία», κατά τον άγιο Ισαάκ το Σύρο. Αγαπά κάθε άνθρωπο, αγκαλιάζει τις απειρίες του, δικαιολογεί τις ατασθαλίες του, κατανοεί τις αμαρτίες του. Γιατί ξέρει τι σημαίνει να έχεις μέσα σου το θηρίο που λέγεται «παλαιός εαυτός».
Αυτός που έχει ακάθαρτη καρδία, που κρύβει τη φιλαυτία με τα παρακλάδια της φιλαργυρίας, της φιλοδοξίας και της φιληδονίας, δεν ξέρει πόση προσπάθεια απαιτείται για να ελευθερωθεί από τη δικτατορία του εαυτού του. Γι’ αυτό έχει σκληρότητα, απαίτηση από τους άλλους, όταν προσπαθεί με «καλές προθέσεις» να διορθώσει τα κακώς κείμενα.
Βέβαια, για να κατανοήσουμε τους άλλους χρειάζεται να κατανοήσουμε τον εαυτό μας. Για να εισέλθουμε στο βάθος της ανθρώπινης ύπαρξης του διπλανού μας χρειάζεται να κατεβούμε στο δικό μας. Μια κάθοδος οδυνηρή, μακροχρόνια, χωρίς, κάποτε, ορατό τέλος.
Έγραφε ο μεγάλος ιατρός Αρβέρτος Σβάϊτσερ: «Κανείς μας δεν ξέρει τον άλλον στα βάθη της ύπαρξής του, ακόμα και αν έχει ζήσει μαζί του πολλά χρόνια. Η ψυχή έχει τα δικά της ενδύματα που πρέπει να σεβόμαστε. Δεν μπορούμε να απαιτούμε από τον άλλο να μας ανοίξει την ψυχή του»[1].
Πέρα από την αγάπη που «καλύπτει πλήθος αμαρτιών» (Α΄ Πέτρ. 4,8), σε μια καθαρή καρδία, αναδύεται ο σεβασμός του προσώπου, η ελευθερία του. Όπως ο τέλειος Θεός που μας αγαπά τέλεια και σέβεται πλήρως την ελευθερία μας, ακόμα κι αν φαντάζει ως αδιαφορία.
Δεν αρκούν οι καλές προθέσεις για να κινηθούμε προς τους «εγγύς και τους μακράν», αλλά χρειάζεται και η καθαρότητα της καρδίας. Μια κατάσταση μέσα μας που, σε τελευταία ανάλυση, μόνο ο Θεός μπορεί να γνωρίζει το πόσο και αν, τόσο οι προθέσεις όσο και η καρδία μας, κινούνται από αγάπη, ειλικρίνεια, ανιδιοτέλεια. Κύριε ελέησον!
[1] Γ.Κ. Παπαγεωργίου, Ο άγ. Λουκάς Κριμαίας και ο Αλβέρτος Σβάϊτσερ, Επιστροφή, 2016, σ. 123.
