Η ησυχία ως εμπειρία της Βασιλείας
Διαπιστώσεις όπως:
Έχει καλή δουλεία, είναι πετυχημένος!
Δεν βρίσκει χρόνο.
Εργάζεται συνεχώς.
Φαίνεται πως η αξία ενός ανθρώπου βρίσκεται στο τι παράγει. Άλλωστε, παρατηρείται και στον εκκλησιαστικό χώρο να αποδίδεται ο χαρακτηρισμός του «καλού κληρικού», ανάλογα με το «έργο» που επιτελεί, που βασικά συγκεκριμενοποιείται σε φιλανθρωπικό και κοινωνικό έργο και σε κτιριακές εγκαταστάσεις.
Χωρίς να υποτιμούνται τα διάφορα έργα που κληρικοί και λαϊκοί επιτελούν, κυρίως για να εξυπηρετήσουν ανάγκες των συνανθρώπων τους, είναι αναγκαίο να τονίσουμε πως στην Ορθόδοξη Παράδοση μας η αξία ενός ανθρώπου δεν βρίσκεται στο τι κάνει αλλά στο τι είναι. Σημασία δεν έχει το έργο που επιτελεί αλλά το ίδιο το πρόσωπό του.
Όταν το Ευαγγέλιο μάς λέει ότι «δεν είναι ο άνθρωπος για το Σάββατο, αλλά το Σάββατο για τον άνθρωπο, μας τονίζει την αξία του προσώπου, την ανωτερότητά του.
Ξέρουμε ότι η καθ’ ημάς Ανατολή έχει τον Ησυχασμό ως τρόπο βίωσης του Θεού στην καρδία. Η πολυπραγμοσύνη, το συνεχές τρέξιμο, η εξωστρέφεια και η απουσία εσωτερικής ησυχίας, αναπόφευκτα οδηγούν σε εσωτερικές συγκρούσεις, προσωπικές ακαταστασίες και σχιζοφρενικές ενέργειες. Χάνεται η θέα του μέσα μας κόσμου και κατ’ επέκταση η αρμονική συνάντηση με το συνάνθρωπο και το «Θεό της καρδίας».
Είναι δύσκολο τότε να ισορροπήσει ο άνθρωπος και να βρει τις εσωτερικές του δυνάμεις, αφού εξανεμίστηκαν στην πολυπραγμοσύνη. Χρειάζεται κάποιο ταρακούνημα, κάποια εμπειρία δυνατή, κάποιο πρόσωπο, που θα μεταγγίσει δύναμη και ν’ αρχίσει πάλι από την αρχή.
Τα πολλά εξωκλήσια, παλαιότερα στα χωριά, έδιναν τη δυνατότητα της ησυχίας, της περισυλλογής, της προσευχής, οποιαδήποτε ώρα ήθελε ο πιστός. Δεν είναι τυχαίο που οι πρόγονοί μας έκτιζαν με ζήλο τα μικρά εκκλησάκια. Όμως και στο σπίτι είναι αναγκαίος ένας μικρός χώρος που θα μας βοηθά να ησυχάζουμε, με την πνευματική έννοια του όρου, να μαζευόμαστε και να ανασυγκροτούμαστε.
Αν στους περασμένους αιώνες η άσκηση ήταν προσπάθεια ελευθερίας από τη φιλαυτία – γι’ αυτό και νηστεία αυστηρή, γονυκλισίες και αγρυπνίες – σήμερα η άσκηση συνίσταται στην αντίσταση στο κατεστημένο που συνεχώς μας υποβάλλει τον καταναλωτισμό, το κέρδος, την απουσία ελεύθερου χρόνου. Ένα κατεστημένο που δεν θέλει την αξία του προσώπου αλλά το έργο που το νούμερο παράγει.
Η Εκκλησία, ως γνήσιος εκφραστής της ιεράς Παράδοσης, μας καλεί στην άσκηση της ησυχίας, στην εγκράτεια, την προσευχή και τη νηστεία, όχι ως άρνηση της ζωής, αλλά ως μέσα θεραπείας που θα μας οδηγήσουν στην εμπειρία της «εντός ημών Βασιλείας».
π. Ανδρέας Αγαθοκλέους
