π. Ανδρέα Αγαθοκλέους
Τα μηνύματα, η άμεση πληροφόρηση για σημαντικά ή ασήμαντα θέματα, η κοινοποίηση δικών μας ή άλλων γεγονότων, η πληθώρα γνώσεων που κυκλοφορούν, είναι γνωρίσματα της δικής μας εποχής. Σπουδαία, μα κι επικίνδυνα. Κυρίως όταν αγγίζουν θέματα πνευματικής φύσεως, με καλή διάθεση, αλλά χωρίς ταπείνωση και συναίσθηση της δικής μας κατάστασης.
Αφορμή για το πιο πάνω μού έδωσε το εξής μήνυμα που πήρα, χωρίς ωστόσο, ν’ απευθύνεται μόνο σε μένα. Έγραφε: «Αδέλφια, σας εκλιπαρώ για την προσευχή σας, για την ψυχή του κεκοιμημένου δούλου τού Θεού…. (αναφέρει το όνομά του), ο οποίος έφυγε ανεξομολόγητος και ακοινώνητος, με πολύ βαριές αμαρτίες. Να παρακαλέσουμε για το έλεος του Θεού, για την ψυχή αυτού. Δώστε το όνομα, όπου νομίζετε, για προσευχή. Έφυγε πριν λίγο. Δώστε το όνομά του και σε όποιους ιερείς γνωρίζετε για προσευχή ή μοναστήρια. Το έλεος τού Θεού είναι μεγάλο και οι πολλές και συνεχείς προσευχές, ειδικά αγίων ανθρώπων, μπορούν να βγάλουν την ψυχή από την κόλαση».
Ασφαλώς, εκ πρώτης όψεως θα επαινούσε κανείς την πρόθεση αυτού που «εκλιπαρεί για προσευχή», και μάλιστα όχι για τον εαυτό του. Όμως, πόσο δύσκολο είναι η θέα του εαυτού μας πίσω από τις ενέργειες μας! Πού να φανταστεί ο άνθρωπος ότι στο κείμενό του – έκκληση κρύβει το φαρισαϊσμό του σωσμένου, αυτού που παίρνει στα χέρια του την κρίση του Θεού για τους άλλους, όπως και τη στενότητα της καρδίας που καλουπιάζει τη σωτηρία με βάση συγκεκριμένα κριτήρια;
Δεν αρκούν οι καλές προθέσεις για να είναι η όποια ενέργειά μας ευάρεστη ενώπιον του Θεού, δηλαδή, αγία. Χρειάζεται και η καθαρότητα της καρδίας που είναι απαλλαγμένη από εγωισμό που διαχωρίζει τον εαυτό μας από τους «τελώνες και τις πόρνες», κατά το λόγο του Κυρίου (Ματθ. 21,31).
Ο Γέροντας Βασίλειος Ιβηρίτης θα πει: «Ανάμεσα στο ορθόδοξο και το μη ορθόδοξο η διαφορά μπορεί να είναι (να φαίνεται ότι είναι) μια τρίχα, αλλά είναι χαώδης»[1]. Κάποιος με μη Ορθόδοξο ήθος και θέαση τού κόσμου θα έλεγε: «Πού βρίσκεται το κακό το να θέλουμε να προσευχηθούμε για κάποιο που η όλη ζωή του δείχνει ότι "κατευθύνεται" στην κόλαση;». Ασφαλώς, το θεολογικό πρόβλημα δε βρίσκεται στην προσευχή αλλά στην αίσθηση της διάκρισης που έχω με τους «κολασμένους». Κι ο φαρισαίος προσευχόταν, όμως διέκρινε τον εαυτό του από τους άλλους.
Μέσα στη σύγχυση της εποχής, με τις πολλές πληροφορίες και γνώσεις, δεν έμεινε αμέτοχη και η θεολογική σκέψη. Εύκολα μπορεί:
- Η συναισθηματική ευφορία να θεωρηθεί χάρις
- Η ψυχολογική ανάγκη για ηρεμία να εκληφθεί ως προσευχή – συνάντηση με το Θεό
- Ο κρυφός εγωισμός να κρύβεται στην επιθυμία να βοηθήσουμε τους άλλους, και
- Η αποστολή μηνυμάτων για σωτηρία των κεκοιμημένων από την κόλαση, κρύβει το φόβο μας μπροστά σ’ ένα κριτή αυστηρό και άτεγκτο - που, ενδεχομένως, να θεωρούμε το Θεό!
[1] Από το βιβλίο Ι.Μ. Παντοκράτορος, Ανατολικός Ορθ. Μοναχισμός, Α΄, σ. 538
