π. Ανδρέα Αγαθοκλέους
Η ζωή ως πράξη έχει τη δική της τέχνη για να χαρακτηρίζεται από χαρά και πληρότητα, ώστε να είναι όντως ζωή. Αλλά χρειάζεται δάσκαλο για να τη μάθει κανείς σωστά, όπως όλες οι τέχνες.
Η Ορθόδοξη Παράδοσή μας έχει τους πατέρες και τις μητέρες, που με το λόγο και τη ζωή τους εισάγουν τα παιδιά και μαθητές τους στον ορθό τρόπο ζωής, αυτό που ονομάζουμε “ορθοπραξία”.
Όσοι έζησαν πριν από μας μάς άφησαν κείμενα που έγραψαν οι ίδιοι ή που έγραψαν άλλοι γι’ αυτούς. Όσοι ζουν στις μέρες μας δημιουργούν τη ζωντανή παράδοση που συνεχίζει το ίδιο βίωμα, αφού το Πνεύμα το άγιο συνεχίζει τη ζωντανή παρουσία Του.
Ένα σημείο σημαντικό για την καθημερινότητά μας, που οι άγιοι Πατέρες το επεσήμαναν, είναι η ικανότητα να ζούμε το μέτρο. Ο αββάς Ποιμένας, όπως καταγράφεται στο βιβλίο “Αποφθέγματα Γερόντων”, όταν ρωτήθηκε σχετικά είπε: «τα υπέρμετρα πάντα των δαιμόνων εισίν[1]», δηλαδή, «όλα όσα ξεπερνούν το μέτρο ανήκουν στους δαίμονες».
Οι δαίμονες αναστατώνουν την καρδιά μας, δεν την ειρηνεύουν. Δημιουργούν ένταση, άγχος, συγκρούσεις με τους γύρω μας, θυμό και οργή, σκληρότητα και αναλγησία ψυχής που δεν συγκινείται στον ανθρώπινο πόνο. Κι όλ’ αυτά σιγά – σιγά, χωρίς να το καταλάβεις και χωρίς να υποψιαστείς ότι οι υπερβολές της καθημερινότητας θα φέρουν την αλλοίωση του προσώπου σου, πράγμα που δεν θέλεις. Γιατί πράγματι είναι “υπέρμετρο”:
- Να εργάζεσαι συνεχώς χωρίς διακοπή.
- Να θέλεις να τα κάνεις όλα τέλεια και στην ώρα τους, χωρίς να θέτεις προτεραιότητες.
- Να προσπαθείς να ικανοποιήσεις τα θελήματα όλων χωρίς διάκριση.
- Να παραμελείς την προσευχή, έστω αυτήν την λίγη και καθημερινή, για να προλάβεις όλες τις δουλειές.
- Να απομονώνεσαι για προσευχή και μελέτη, όταν οι άνθρωποι της οικογένειάς σου, περιμένουν την εξυπηρέτησή σου.
- Να δίνεις, καθημερινά, όλο τον εαυτό σου στην εργασία και να γυρίζεις στο σπίτι, καθημερινά, πτώμα από την κούραση.
- Να επιδιώκεις να έχουν όλοι καλή ιδέα για σένα και μάλιστα να προσπαθείς να ικανοποιήσεις τις ανάγκες τους ή να δικαιολογείσαι συνεχώς για τις αδυναμίες σου.
- Να προσκολλάσαι στην οικογένειά σου, χωρίς να σχετίζεσαι με φίλους και συγγενείς, νομίζοντας ότι έχεις αποκλειστική ευθύνη για την προσωπική πορεία των μελών της.
Τελικά, πίσω από την υπέρμετρη συμπεριφορά κρύβεται η φιλαυτία μας, που εκδηλώνεται είτε ως φιλαργυρία, είτε ως φιλοδοξία είτε ως φιληδονία. Τα βασικά πάθη, δηλαδή, με τα παρακλάδια τους που μας ταλαιπωρούν και μας κάνουν και μας να ταλαιπωρούμε του άλλους.
Η πρακτική μαθητεία κοντά σε ανθρώπους που, μέσα από το δικό τους αγώνα και παθήματα, έμαθαν το μέτρο στη ζωή τους, όπως κι ο δικός μας αγώνας, με τη χάρη του Θεού που χρειάζεται να επικαλούμαστε, θα μας οδηγήσουν ανεπαίσθητα στη διάκριση που ξέρει να ξεχωρίζει την υπερβολή από το κανονικό για την κάθε περίπτωση, ώστε η καθημερινότητά μας να κυλά ωραία και χαρούμενα, προχωρώντας στην αιωνιότητα.
[1] Αποφθέγματα Γερόντων, εκδ. Γρηγόριος ο Παλαμάς, Θεσ. 1978, σ.584.
