π. Ανδρέα Αγαθοκλέους
«Οι άγιοι πατέρες προφήτευσαν για την εσχάτη γενεά. Λέγουν. Τί πράξαμε εμείς; Και αποκρινόμενος ένας από αυτούς μεγάλος, ο αββάς Ισχυρίων, είπε: Εμείς εκτελέσαμε τις εντολές του Θεού. Και είπαν πάλι: Οι έπειτα από εμάς λοιπόν τί θα κάνουν; Και είπε: Πρόκειται να φθάσουν στο μισό του έργου μας. Και είπαν: Οι έπειτα από αυτούς τί; Είπε: Δεν θα έχουν καθόλου έργο οι άνθρωποι εκείνης της γενεάς∙ πρόκειται δε να τους έλθη πειρασμός, και όσοι ευρεθούν δόκιμοι τον καιρό εκείνο, θα ευρεθούν ανώτεροι και από εμάς και από τους πατέρες μας.»[1]
Δεν ξέρω αν βρισκόμαστε στην «εσχάτη γενεά». Ξέρω όμως ότι κάθε μέρα μάς φέρνει πιο κοντά στα έσχατα της ζωής μας στον κόσμο αυτό. Κι ακόμα, αν η πρώτη και κύρια εντολή που ο Κύριος έδωσε στους δικούς Του, όλων των αιώνων, για να τηρούν είναι η αγάπη προς Εκείνον και το συνάνθρωπο, ο πειρασμός της «έσχατης γενεάς» θα είναι ο εγωκεντρισμός. Γιατί, το αντίθετο της αγάπης δεν είναι το μίσος. Αυτό είναι η άτσαλη ενασχόληση με τον πλησίον που μας απασχολεί αρνητικά. Το αντίθετο της αγάπης είναι η αδιαφορία, η εγωκεντρική συμπεριφορά, που, κατά τους Πατέρες, είναι η φιλαυτία – η αγάπη του εαυτού μας.
Ο «πειρασμός» της φιλαυτίας διαλύει τη σχέση, την κοινωνία των προσώπων, τη συνάντηση των καρδιών. Ο άνθρωπος είναι ουσιαστικά μόνος, αποκομμένος καρδιακά από τους γύρω του. Στην πραγματικότητα βιώνει την κόλαση που είναι, κατά τον Ντοστογιέφσκι, «η αδυναμία του να αγαπάς». Κι ας ζει και συναναστρέφεται με ανθρώπους.
Το ότι ο κόσμος έγινε «μια γειτονιά» με την τεχνολογία, δεν σημαίνει, βέβαια, ότι οι άνθρωποι ήλθαμε πιο κοντά καρδιακά. Απεναντίας, αυξήθηκε η ψευδαίσθηση της σχέσης, της φιλίας, της επικοινωνίας. Συναντάς τόσους ανθρώπους στο internet, έχεις τόσους φίλους στο Facebook, στέλνεις και παίρνεις τόσα emails, κι όμως νιώθεις μόνος. Τις κρίσιμες ώρες της μοναξιάς σου δεν υπάρχει «ένα χέρι ν’ ακουμπήσεις κι ένας ώμος να γείρεις».
Η αντίσταση στον «πειρασμό της έσχατης γενεάς», ξεκινά από μέσα μας. Όχι τι θα μας δώσουν οι άλλοι, αλλά τι εμείς θα δώσουμε στους άλλους. Η εκκλησία που ενθαρρύνει τη φιλαυτία, ακόμα και με βάση την ατομική σωτηρία, δεν είναι η Εκκλησία των Πατέρων μας. Γιατί «η Εκκλησία είναι ένας χώρος που η αγάπη πρέπει να βασιλεύει και η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη», κατά το Μητροπολίτη Γερμανίας Αυγουστίνο, που σχολίαζε την απόσταση των 2 μέτρων στο ναό ένεκα κορωνοϊού. Και συνέχισε: « Όταν δεν μπορείς να μιλήσεις με τον Ιερέα, όταν δεν μπορείς να χαιρετήσεις τον συνάνθρωπό σου, όταν μετά από την Θεία Λειτουργία δεν μπορείς να κάνεις παρέα με τους ανθρώπους, ν' ανταλλάξετε γνώμες, τι είδους εκκλησία είναι αυτό το πράγμα;».
Μήπως, τελικά, οι συνθήκες ζωής που ο κορωνοϊός μάς επέβαλε, είναι ο «πειρασμός της έσχατης γενεάς»; Η απομάκρυνση του ενός από τον άλλο, η στέρηση της αγκαλιάς, ο φόβος και η υποψία ότι ο άλλος είναι επικίνδυνος για μετάδοση του «θανατηφόρου ιού», όλ’ αυτά και άλλα που ενθαρρύνουν την υπάρχουσα φιλαυτία μας είναι μήπως ο σύγχρονος πειρασμός που καλούμαστε, ως άνθρωποι κι ως χριστιανοί, να μην αφήσουμε να μας καταβάλει;
Κι ακόμα, χρειάζεται να κατανοήσουμε ότι, ανακαλύπτοντας το κατάλληλο εμβόλιο, αλλά πεθαίνοντας από ακοινωνησία και μοναξιά, χάνουμε τη ζωή. Γράφει ο Μ. Αθανάσιος: «Η σχέση με το συνάνθρωπο είναι το φάρμακο της ζωής και της αθανασίας»[2]. Όλα έχουν την αξία τους, αν γίνουν καλά. «Το καλόν δεν είναι καλόν, όταν δεν γένη με τρόπο καλόν και καθώς πρέπει» [3], κατά τον άγιο Συμεών το Νέο Θεολόγο.
Ο πειρασμός της φιλαυτίας κι άρα του θανάτου, νικάται, κατά την παράδοσή μας, με την άσκηση και τη χάρη του Θεού. Έτσι νίκησαν οι παλαιότεροι ασκούμενοι με τρόπους που άντεχαν. Η δική μας εποχή δεν έχει πολλές αντοχές… Η λίγη, όμως, προσπάθεια θα φέρει ό,τι και στους προηγούμενους από μας, κατά το λόγο τους. Δεν είναι αυτό ελπιδοφόρο για μας σήμερα;
[1] Φιλοκαλία, Αποφθέγματα Γερόντων, εκδ. Γρηγόριος ο Παλαμάς, Θεσσαλονίκη, 1978, σ. 369.
[2] Από το βιβλίο «Γάμος», π. Φ. Φάρου και π. Σ. Κοφινά, Ακρίτας, Αθήνα 1986, Β΄έκδ. σ. 39 - 40
[3] I. P. Migne P. G. Τόμος 120, σ. 702
